Λίγους μήνες προτού σκοτωθεί σε αεροπορικό δυστύχημα μετά την αποτυχημένη ανταρσία του εναντίον της Μόσχας, το καλοκαίρι του 2023, ο Γιεβγκένι Πριγκόζιν, επικεφαλής της ομάδας ρώσων μισθοφόρων Βάγκνερ, γέλασε όταν ρωτήθηκε για τη στάση του απέναντι στον θάνατο. «Ολοι θα πάμε στην Κόλαση, αλλά εμείς θα είμαστε οι καλύτεροι εκεί» είχε πει.

Με αφορμή τη συμπλήρωση δύο ετών από τον θάνατό του, οι Times του Λονδίνου έγραψαν πως αν ο Πριγκόζιν βλέπει από τον άλλο κόσμο, είναι απίθανο να χαίρεται με την τύχη της μισθοφορικής ομάδας του, η οποία κάποτε επαινέθηκε από τον Πούτιν για τον ρόλο της στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η Βάγκνερ έχει σε μεγάλο βαθμό διαλυθεί και έχει τεθεί υπό τον έλεγχο του Κρεμλίνου, ενώ οποιαδήποτε αναφορά στο όνομα του Πριγκόζιν είναι πλέον ταμπού στην κρατική τηλεόραση της Ρωσίας.

Τα κεντρικά γραφεία της Βάγκνερ στην Αγία Πετρούπολη, στην πατρίδα του Πριγκόζιν, έχουν κλείσει. «Εκείνο που ξέραμε ως Ομάδα Βάγκνερ έπαψε να υπάρχει ακριβώς τη στιγμή που το αεροπλάνο που μετέφερε τον Πριγκόζιν συνετρίβη» δήλωσε ο Ντενίς Κοροτκόφ, ρώσος δημοσιογράφος της αντιπολίτευσης και συγγραφέας βιβλίου για την ιστορία της Βάγκνερ.

«Ολα τα απομεινάρια αυτού του οργανισμού, ό,τι απέμεινε από το εμπορικό σήμα του, όλα χρησιμοποιούνται (από τη Μόσχα) για μια σειρά από σκοπούς, όμως δεν συγκρίνονται με ό,τι υπήρξε η Βάγκνερ. Πλέον δεν είναι ανεξάρτητη οντότητα. Και υπήρξε μόνο και μόνο λόγω της ιδιαίτερης σχέσης του Πριγκόζιν με τον Πούτιν και με κάποιους άλλους στην εξουσία».

Οι Times θύμισαν ότι ο Πριγκόζιν υπήρξε και μεγιστάνας της εστίασης, μάλιστα κάποτε έγινε γνωστός ως «σεφ του Πούτιν». Και ότι παλιότερα, τη δεκαετία του 1990, έψηνε χοτ ντογκ σε υπαίθριους πάγκους στην Αγία Πετρούπολη. Εγραψαν επίσης ότι ο Πριγκόζιν προσπάθησε να παρέμβει στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, το 2016, δηλαδή σε αυτές που έφεραν τον Τραμπ στην εξουσία πρώτη φορά, στοχεύοντας τους επικριτές του Κρεμλίνου. Η εταιρεία του με την επωνυμία Concord παρείχε σχολικά γεύματα αλλά και συσσίτια στο υπουργείο Αμυνας. Αλλά γνωστός ευρύτερα έγινε με τη Βάγκνερ.

Δεκάδες χιλιάδες κατάδικοι αφέθηκαν ελεύθεροι από τις ρωσικές φυλακές για να ενισχύσουν τις τάξεις της Βάγκνερ στο μέτωπο της Ουκρανίας, συχνά έπειτα από προσωπική έγκριση του Πριγκόζιν, ο οποίος επί Σοβιετικής Ενωσης είχε εκτίσει ποινή εννέα ετών στη φυλακή για επίθεση και ληστεία. Η Βάγκνερ έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε μερικές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της Ρωσίας στον πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της κατάληψης του Μπαχμούτ, της πόλης στην ανατολική Ουκρανία που έγινε γνωστή ως κρεατομηχανή, σύμφωνα με τους Times.

Η εξέγερση του Πριγκόζιν, τον Ιούνιο του 2023, κατά την οποία οι βαριά οπλισμένοι μισθοφόροι του έφτασαν σε απόσταση βολής από τη Μόσχα, πυροδοτήθηκε από μια άγρια διαμάχη με τους ρώσους αξιωματούχους του τομέα της άμυνας. Ηταν άνευ προηγουμένου πρόκληση για την κυριαρχία του Πούτιν και σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τον ίδιο τον Πριγκόζιν.

Αφού υποχώρησαν από τη ρωσική πρωτεύουσα έχοντας κάνει συμφωνία με το Κρεμλίνο, χιλιάδες οπλίτες της Βάγκνερ κατευθύνθηκαν στη γειτονική Λευκορωσία, όπου τους επετράπη να δημιουργήσουν στρατόπεδα εκπαίδευσης για νέες επιχειρήσεις στην Αφρική. Τα στρατόπεδα έχουν εξαφανιστεί προ πολλού, αν και πιστεύεται ότι ορισμένοι από τους πρώην οπλίτες της Βάγκνερ εκπαιδεύουν τώρα τις υπηρεσίες ασφαλείας της Λευκορωσίας ως ιδιώτες.

Η Ομάδα Βάγκνερ δήλωσε επίσης πέρυσι ότι δεν δραστηριοποιείται πια στην Ουκρανία. Ωστόσο, πολλοί επέστρεψαν στο μέτωπο ως μέρος του τακτικού ρωσικού στρατού, αφού ο Πούτιν τους προέτρεψε να ορκιστούν πίστη στη Ρωσία. Ο Πάβελ Πριγκόζιν, ο 27χρονος γιος του Πριγκόζιν, πιστεύεται ότι κληρονόμησε την ηγεσία της μισθοφορικής ομάδας, καθώς και περιουσιακά στοιχεία άνω των 100 εκατ. λιρών, ωστόσο υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι παίζει ενεργό ρόλο στις όποιες σημερινές δραστηριότητές της.

Οι Times ανέφεραν ότι δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις εμπλοκής του Πούτιν στον θάνατο του Πριγκόζιν, αλλά πιστεύεται ότι το αεροπλάνο του ανατινάχθηκε κατόπιν εντολής του Κρεμλίνου ως εκδίκηση για την εξέγερσή του. Και οι δέκα επιβαίνοντες, συμπεριλαμβανομένου του Ντμίτρι Ούτκιν, εμπίστου του Πριγκόζιν, σκοτώθηκαν όταν το αεροπλάνο κατέπεσε 320 χιλιόμετρα μακριά από τη Μόσχα τον Αύγουστο του 2023, ακριβώς δύο μήνες μετά την ανταρσία της Βάγκνερ.

Ο Πούτιν υποστήριξε ότι η συντριβή προκλήθηκε από τον Πριγκόζιν και άλλους διοικητές που έπιναν και έκαναν χρήση ναρκωτικών ενώ χειρίζονταν χειροβομβίδες στο πολυτελές τζετ. Ωστόσο, ο Μάρατ Γκαμπιντούλιν, πρώην διοικητής της Βάγκνερ, δήλωσε στους Times ότι δεν είχε δει ποτέ τον Πριγκόζιν ή τον Ούτκιν να πίνουν ή να παίρνουν ναρκωτικά.

Παρά την εξουδετέρωση της Βάγκνερ ως ανεξάρτητης δύναμης, το όνομα της ομάδας παραμένει σύμβολο συσπείρωσης για τους υποστηρικτές του πολέμου στην Ουκρανία, τόσο στη Ρωσία όσο και στη Δύση, δήλωσε η Καντάς Ροντό, συγγραφέας βιβλίων για τον Πούτιν και τη Βάγκνερ.

«Το εμπορικό σήμα Βάγκνερ παραμένει πολύ ισχυρό, ειδικά για τους νεαρούς άνδρες που είναι δυσαρεστημένοι, που αναζητούν έναν τρόπο να αποδείξουν την αξία τους» δήλωσε στο Times Radio. Η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών GRU της Ρωσίας είχε επιδιώξει να αναμορφώσει και να μετονομάσει την Ομάδα Βάγκνερ ως μέσο στρατολόγησης δυσαρεστημένων Δυτικών για επιθέσεις δολιοφθοράς, πρόσθεσε.

Αυτόν τον μήνα, δύο Βρετανοί παραδέχτηκαν ότι για λογαριασμό της Ομάδας Βάγκνερ έκαψαν αποθήκες στο Λονδίνο, όπου φυλάσσεται βοήθεια για την Ουκρανία. Ο Κοροτκόφ δήλωσε ότι είναι εξαιρετικά απίθανο να υπάρχουν ανεξάρτητες προσωπικότητες εντός της Βάγκνερ που δύνανται να δώσουν εντολές για τέτοια τέτοια επιχείρηση. «Ισως η φίρμα να χρησιμοποιήθηκε από ρωσικές δομές ασφαλείας» πρόσθεσε.

Τρεις εβδομάδες πριν από τον θάνατό του, ο Πριγκόζιν είχε κοινοποιήσει βιντεοσκοπημένη ομιλία που γυρίστηκε στην Αφρική. Φορώντας στολή καμουφλάζ και κρατώντας τουφέκι, είπε στην κάμερα: «Εργαζόμαστε. Η θερμοκρασία είναι 50 βαθμοί, όλα όσα αγαπάμε». Tο βίντεο κυκλοφόρησε μέσω web και ήταν τόσο κάλεσμα στρατολόγησης όσο και αισιόδοξη δήλωση προθέσεων, ανέφεραν οι Times.

Μετά την άφιξή της στην Αφρική, το 2017, και ξεκινώντας από το Σουδάν, η Βάγκνερ έγινε ισχυρό εργαλείο ρωσικής επιρροής. Προσέφερε στρατιωτική εκπαίδευση, προστασία του καθεστώτος και αντιδυτική παραπληροφόρηση που συχνά ξεπερνούσε ακόμη και τις φιλοδοξίες της Μόσχας, σχολίασαν οι δύο άγγλοι συντάκτες. Σε αντάλλαγμα, η Βάγκνερ πληρώθηκε όχι μόνο σε μετρητά, αλλά και με χρυσάφι και με παραχωρήσεις δικαιωμάτων εξόρυξης – μοντέλο τόσο επικερδές, που βοήθησε στη χρηματοδότηση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και ώθησε τις ΗΠΑ να χαρακτηρίσουν τη Βάγκνερ «ομάδα οργανωμένου εγκλήματος».

Μετά τον θάνατο του Προγκόζιν, η Μόσχα κινήθηκε γρήγορα για να αντικαταστήσει τους μισθοφόρους του με το νεοσύστατο Africa Corps, υπό τον έλεγχο της GRU. Οι διοικητές διατάχθηκαν να ορκιστούν πίστη στο κράτος ή να αντιμετωπίσουν συνέπειες. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2024, το Africa Corps είχε στρατιώτες στο πεδίο. Η πρώτη επιβεβαιωμένη ανάπτυξή του ήταν στην Μπουρκίνα Φάσο.

Πάντως οι Ρώσοι δεν φαίνεται να έχουν ξεχάσει τον Πριγκόζιν, παρατηρούν οι Times. Μνημεία και ολόκληρα αγάλματα έχουν στηθεί σε όλη τη Ρωσία, ενώ ηλεκτρονικά καταστήματα πωλούν παιδικά παιχνίδια, μαξιλάρια, ποτήρια και μπλουζάκια με θέμα τη Βάγκνερ. Η ανάμνηση της εξέγερσής του, αν και ήταν αποτυχία, αναπτέρωσε τις ελπίδες του εξόριστου κινήματος της αντιπολίτευσης.

Η Ντάρια Φιργιάν, παρουσιάστρια του αντιπολιτευόμενου μέσου ενημέρωσης Khodorkovsky Live, είπε στους Times: «Oσο ο Πούτιν εξουσιάζει, είναι απίθανο να μάθουμε τι ακριβώς συνέβη στον Πριγκόζιν. Αλλά έχει σημασία; Το σημαντικό είναι πότε και ποιος θα αποφασίσει να μιμηθεί τον Πριγκόζιν. Τέτοιες εξεγέρσεις είναι πιθανές. Οι άνθρωποι που στάλθηκαν στο Κίεβο χθες, αύριο μπορούν να επιστρέψουν και να κατευθυνθούν προς τη Μόσχα. Και οι Αρχές δεν θα μπορούν να κάνουν τίποτα»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News