«Ο Ντόναλντ Τζον Τραμπ (γεννημένος στις 14 Ιουνίου 1946) είναι aμερικανός πολιτικός, προσωπικότητα των MME, επιχειρηματίας και εγκληματίας, ο οποίος έγινε ο 47ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών». H μήπως όχι;

Θα έπρεπε να τον αποκαλούμε έτσι; Αυτό, πέραν της οικονομικής τους επιβιώσης, είναι το διλήμμα που προβληματίζει περισσότερο τους εκδότες της μεγαλύτερης (διαδικτυακής) εγκυκλοπαίδειας στον κόσμο, της περίφημης Wikipedia. Δεν είναι ασήμαντο θέμα, γράφουν οι Times του Λονδίνου.

Η σελίδα της για τον Ντόναλντ Τραμπ είναι αυτή που εμφανίζεται πρώτη όταν αναζητά κάποιος στο Google το όνομά του προέδρου των ΗΠΑ, δεν μένει σχεδόν ποτέ χωρίς επεξεργασία και ανανέωση για περισσότερο από τέσσερα λεπτά και αποτελεί την απόλυτη πηγή αλήθειας για τις εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους που την έχουν διαβάσει.

Από τον Δεκέμβριο του 2007 έως τον Ιανουάριο του 2023, σύμφωνα με τους Times, η σελίδα είχε δεχτεί 243 εκατομμύρια επισκέψεις. Είναι απολύτως βέβαιο ότι έκτοτε έχουν πολλαπλασιαστεί.

Από πολλές απόψεις –και ιδιαίτερα επειδή το ChatGPT χρησιμοποιεί εκτενώς τη Wikipedia ως πηγή υλικού– ο ιστότοπος έχει μεγαλύτερη εμβέλεια και επιρροή από τα περισσότερα παγκόσμια ειδησεογραφικά πρακτορεία, συμπεριλαμβανομένων των βρετανικών εφημερίδων, από τις οποίες ενδέχεται κατά καιρούς να αντλεί τις πληροφορίες του.

Σχετικά με τον χαρακτηρισμό του Τραμπ ως «επιχειρηματία και εγκληματία», οι απόψεις μεταξύ των δεκάδων ανθρώπων που συνέταξαν και επεξεργάζονται καθημερινά τη σελίδα διχάζονται, και όχι μόνο για το αν ανάμεσα στις δύο ιδιότητες χρειάζεται να μπει κόμμα (σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης, πρέπει).

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η καταδίκη του για απάτη δεν πρέπει να αναφέρεται στην πρώτη γραμμή· ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι δεν αναφέρεται ως εγκληματίας, παρά τις αρκετές καταδίκες που είχε, όπως και ο Εμινεμ, ο οποίος δήλωσε ένοχος για κατηγορία οπλοκατοχής.

Αλλοι, πάλι, υποστηρίζουν ότι είναι ανεύθυνο να παραλειφθεί: ο Τραμπ έγραψε ιστορία ως ο πρώτος καταδικασμένος εγκληματίας που μπήκε στον Λευκό Οίκο. Κάποιος διατύπωσε μια πιο διακριτική άποψη: η λέξη πιθανότατα ανήκει στην πρώτη γραμμή, είπε, απλώς όχι στο τέλος μιας πρότασης, όπου εστιάζεται η προσοχή του αναγνώστη.

Στη σχετική διαδικτυακή δημοσκόπηση που διενεργούν, εντός του άρθρου, οι Times, πάντως, το 83% όσων απάντησαν πιστεύουν ότι, ναι, η λέξη εγκληματίας πρέπει να αναφέρεται στην πρώτη σειρά.

Στη Wikipedia, όμως, κέρδισαν εκείνοι που θεωρούν ότι δεν πρέπει να προτάσσεται ως ιδιότητα του προέδρου, και έτσι η πρώτη αναφορά στην καταδίκη του Τραμπ έρχεται μετά από 312 λέξεις. Ακόμη κι έτσι, παραμένει αρκετά ψηλά, δεδομένου του συνολικού αριθμού λέξεων της καταχώρησης, που είναι 32.896, περίπου όσες και στο μυθιστόρημα «Ανθρωποι και Ποντίκια».

Η ένταση της συζήτησης για μία και μόνο λέξη στρέφει την προσοχή στη μεγάλη εικόνα: πώς δημιουργείται και συντηρείται μια τόσο γιγάντια γωνιά του διαδικτύου, και μάλιστα από εθελοντές;

«Αφού δεν έχω ζωή…»

Ο «Mandruss» αρνήθηκε να δώσει το πραγματικό του όνομα στους Times, αλλά είπε ότι είναι ένας 68χρονος άνδρας από τις «κεντρικές ΗΠΑ» που είχε αποσυρθεί από μια μακρά καριέρα στην πληροφορική.

«Ημουν αναγνώστης της Wikipedia για αρκετά χρόνια, χρησιμοποιώντας τη για σταυρόλεξα και άλλα τέτοια. Αρχισα να παρατηρώ πράγματα, όπως ορθογραφικά λάθη, και αποφάσισα να τα διορθώσω. Μετά ήταν σχεδόν αδύνατον να σταματήσω. Η Wikipedia είναι σαν το σλόγκαν για τα πατατάκια Lay’s: “Δεν μπορείς ποτέ να φας μόνο ένα!”. Η πρώτη μου επεξεργασία έγινε στις 26 Μαΐου 2013 σε ένα άρθρο με θέμα τους μαζικούς πυροβολισμούς και τη δολοφονία του Μάικλ Μπράουν» λέει, αναφερόμενος στον μαύρο έφηβο που πυροβολήθηκε από την αστυνομία στο Μιζούρι. Ο ίδιος είχε «μια περίεργη έλξη για τη θανατηφόρα βία και με ενδιέφεραν οι αμερικανικές κοινωνικοπολιτισμικές πτυχές τέτοιων γεγονότων».

Γιατί ασχολήθηκε με τον Τραμπ; «Ηταν παντού στις ειδήσεις. Τον απεχθανόμουν. Ετσι, πήγα στο άρθρο για να δω τι συνέβαινε. Σου προκαλεί μια περίεργη έλξη, είναι μια βία διαφορετικού είδους, σαν να βλέπεις τη σύγκρουση δύο τρένων. Οσον αφορά το κομμάτι “αμερικανικές κοινωνικοπολιτισμικές πτυχές”, δεν υπάρχει καλύτερη έκφρασή τους από τον Τραμπ. Κάπως παρασύρθηκα και η πρώτη μου επεξεργασία έγινε στις 27 Ιουλίου 2016».

Ο Mandruss υπολογίζει ότι από τις αρχές του περασμένου έτους έχει ενημερώσει το άρθρο κατά μέσον όρο 1,9 φορές την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα, και συμμετέχει στη «σελίδα συζήτησης» του άρθρου – όπου οι άνθρωποι που κάνουν επεξεργασίες κουβεντιάζουν κάθε μία εκτενώς: 7,7 φορές την ημέρα.

«Αφού δεν έχω ζωή, περνάω σχεδόν κάθε λεπτό που είμαι ξύπνιος στον υπολογιστή μου», προσθέτει ο Mandruss. «Αφήνω ανοιχτές τις καρτέλες του προγράμματος περιήγησης για το άρθρο και τη σελίδα συζήτησής του και κάνω άλλα πράγματα στο ενδιάμεσο. Βλέπω βίντεο στο YouTube ή λύνω το σταυρόλεξο των New York Times. Δεν ασχολούμαι με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η επεξεργασία της σελίδας, πάντως, μου παίρνει αρκετές ώρες τις περισσότερες μέρες. Τείνω να μένω μακριά από θέματα που αφορούν την προεδρία, την εξωτερική πολιτική κ.λπ. Πιστεύω ότι όλοι οι συντάκτες της Wikipedia θα πρέπει να γνωρίζουν τα όριά τους, και σίγουρα γνωρίζω τα δικά μου».

Οι βάνδαλοι

Ο «συνάδελφός» του με το ψευδώνυμο «decafpotato» είναι ένας 18χρονος φοιτητής πολιτικών επιστημών από την Καλιφόρνια, ο οποίος έδωσε στους Times το όνομα Μπάλκι Σμιθ. Ο Σμιθ είναι ένα παιδί-θαύμα της επεξεργασίας της Wikipedia, που άρχισε να επεξεργάζεται σελίδες βιντεοπαιχνιδιών από την ηλικία των 15 ετών. «Μετά δεν βγήκα ποτέ από αυτό» λέει στους Times. «Κατέληξα στη σελίδα του Τραμπ επειδή εκεί συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος της γνώσης μου».

Τόσο ο Mandruss όσο και ο decafpotato συμμετείχαν σε μια ιδιαίτερα έντονη συζήτηση για το αν οι «ισχυρισμοί για ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας» θα έπρεπε να εμφανίζονται στην ενότητα της σελίδας του Τραμπ με τίτλο «Υγεία». Σε μια μακρά συζήτηση, ένας άλλος χρήστης ανέφερε «τον κανόνα Goldwater», σύμφωνα με τον οποίο οι επαγγελματίες υγείας δεν πρέπει να κάνουν ψυχιατρικές διαγνώσεις ανθρώπων που δεν έχουν εξετάσει προσωπικά. Ετσι αποφασίστηκε να παραλειφθούν οι σχετικοί ισχυρισμοί.

Οι επεξεργασίες δεν δημοσιεύονται πάντα. Κάποιοι έχουν προσπαθήσει κατά καιρούς να βανδαλίσουν τη σελίδα. Το 2015 κάποιος διέγραψε ολόκληρο το κείμενο και το αντικατέστησε με μία μόνο πρόταση: «Ας είμαστε δίκαιοι, κανείς δεν νοιάζεται γι’ αυτόν». Τρία χρόνια αργότερα, η κεντρική φωτογραφία του Τραμπ αντικαταστάθηκε με εκείνη ενός πέους.

Το άρθρο, λέει ο Mandruss, είναι πλέον «προστατευμένο μέσω εκτεταμένης επιβεβαίωσης», που σημαίνει ότι ένας χρήστης δεν μπορεί να το επεξεργαστεί, «εκτός αν είναι εγγεγραμμένος επεξεργαστής και έχει τουλάχιστον 500 επεξεργασίες στο ενεργητικό του. Αυτό αποτρέπει μεγάλο μέρος του βανδαλισμού, ενώ τα υπόλοιπα λάθη κ.λπ. αντιμετωπίζονται εύκολα με την αναίρεση των επεξεργασιών».

Wokipedia;

Τα αμφισβητούμενα ζητήματα δεν προέρχονται μόνο από τους ταραχοποιούς. Αν και η Wikipedia «αναζητά την αλήθεια από το πλήθος» πολύ πριν το Facebook και το X αναθεωρήσουν τον μηχανισμό ελέγχου γεγονότων τους ώστε να ελέγχεται από τους χρήστες, ο ιστότοπος έχει χαρακτηριστεί συχνά μεροληπτικός.

Ο  Ελον Μασκ έγραψε στο Twitter το 2023 ότι είχε μια «σαφή αριστερή κλίση» και αστειεύτηκε ότι θα έπρεπε να μετονομαστεί σε «Wokipedia». Συντηρητικοί σχολιαστές έχουν επαναλάβει παρόμοιες επικρίσεις, λέγοντας ότι αντλεί τις πληροφορίες της περισσότερο από τα «αριστερά» ΜΜΕ, ενώ μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι έδειξε ότι οι συντάκτες της έγραφαν πιο θετικά για τους Δημοκρατικούς παρά για τους Ρεπουμπλικανούς.

«Υπάρχουν, πράγματι, άνθρωποι που κάνουν επεξεργασίες με προκατάληψη», λέει στους Times ο Σμιθ, «όμως νομίζω ότι ο Ελον Μασκ διογκώνει το ζήτημα. Ενα από τα προβλήματα με τη Wikipedia είναι ότι, επειδή οι αλλαγές που κάνουν οι άνθρωποι δημοσιοποιούνται αμέσως, κάποιος κάνει μια κακή επεξεργασία και στη συνέχεια μπορείς να τραβήξεις ένα στιγμιότυπο οθόνης και να το δημοσιεύσεις στο Twitter. Και παρ’ όλο που έχει κατεβεί μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα, το αρχείο παραμένει εκεί».

Διορθώνεται η προκατάληψη; «Δεν νομίζω ότι είναι εφικτό να περιμένουμε από μια εθελοντική ομάδα ανθρώπων στο διαδίκτυο να μιλήσει για τον Τραμπ εντελώς ουδέτερα» απαντά ο Σμιθ. Ο Mandruss, από την πλευρά του, πιστεύει ότι η Wikipedia «επιτρέπει στην “προσωπική κρίση των συντακτών” να παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση συναίνεσης για το περιεχόμενο των άρθρων».

Προσθέτει ότι «αυτό αφήνει τα άρθρα εκτεθειμένα στις επιπτώσεις των ανεξέλεγκτων προκαταλήψεων των συντακτών. Και φαίνεται ότι υπάρχει κάτι στην επεξεργασία της Wikipedia που προσελκύει περισσότερους αριστερούς παρά δεξιούς, με προβλέψιμα αποτελέσματα σε πολιτικά άρθρα. Τίποτε δεν μπορεί να αναγκάσει τους “κακούς” συντάκτες, αυτούς δηλαδή που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ελέγξουν τις προκαταλήψεις τους, να  μετανοήσουν, οπότε τι να κάνουν; Αν διώχναμε όλους τους “κακούς” συντάκτες, θα χάναμε τους μισούς συντάκτες μας συνολικά. Επίσης, πώς να αναγνωρίσεις τους “κακούς” συντάκτες; Ποιοι θα ήταν οι κριτές;».

Στο μεταξύ, η σελίδα συζήτησης σφύζει από ένταση και δημιουργικότητα, καταλήγουν οι Times. «Στην πραγματικότητα υποστηρίζω τον JohnAdams σε αυτήν την επεξεργασία», γράφει ο πολύ παραγωγικός «ErnestKrause». «Δίνει μια άμεση απάντηση στους δασμολογικούς πολέμους του Τραμπ τονίζοντας την απότομη πτώση της Wall Street. Απαντά στο ερώτημα “Πώς τα πάει ο Τραμπ;”. Ας κρατήσουμε αυτή την επεξεργασία».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News